KAPSAM (23/3)
Proje kapsamında verilecek çevrimiçi eğitimlerde DBB yöntemlerinin İslamî ilimlere adaptasyonunun imkanları sorgulanacak ve katılımcıların aktif olduğu örnek çalışmalarla sürece dahil olmaları sağlanacaktır. Bu bağlamda öncelikle alanın tanıtılmasına ve temel kavramsal çerçevenin ortaya koyulmasına yönelik olarak üç blok giriş dersleri planlanmıştır. Bunlar DBB genel giriş dersi, Dijital İlahiyat Araştırmaları giriş dersi, Yapay Zekâ giriş dersidir. DBB yöntemlerinin sosyal bilimlere etkisi, dijital ilahiyat çalışmalarının tarihi seyri, alandaki birçok çalışmayı etkileyen yapay zekâ uygulamalarına dair tanımları içeren bu giriş eğitimlerinin ardından, söz konusu yöntemlerin önemli araçlarının, coğrafi bilgi sistemleri, sosyal ağ analizleri ve metin analizlerine yönelik araçların alanında uzman ve tecrübeli eğitmenler tarafından tanıtılması, uygulanması, uygulanmasına yardımcı olunması hedeflenmekte ve dijital ilahiyat araştırmalarıyla ilgili yurtdışından bir proje ve TÜBİTAK destekli bir örnek proje çerçevesinde eğitimin nihayete erdirilmesi planlanmaktadır.
Coğrafi bilgi sistemleri (CBS), ağ analizleri, metin analizleri gibi DBB’nin ana sac ayaklarını oluşturan çalışma yöntemleri teorik ve uygulamalı olarak İslamî literatür odağında ele alınacak, katılımcıların örnek çalışmalar yapmasına yardımcı olunacaktır. CBS temel tanımları, tarihsel ham verilerin yapılandırılmış veriye dönüştürülmesi süreçleri ele alınacak, ArcGIS yazılımı ile tarihi verilerin mekânsal (yerler, rotalar, güzergahlar…) analizi ve harita görselleştirmeleri yapılacaktır. İlahiyat sahasında oldukça sınırlı kullanılan bu yöntem, ilgili teknik anlatımların yanı sıra İslam tarihi metinlerine dayalı veri setleriyle desteklenecektir. Sosyal ağ analizleri yöntemiyle matematiksel formüllerin sosyal ilişkileri anlamada ne düzeyde katkı sağlayacağı, ulema ağları, şehir ağları, rivayet ağları gibi çeşitli unsurlarla İslamî ilimlere kazandıracağı imkanlar ele alınacaktır. Metin analizlerinde klasik metinlerin veri içeriği tartışmaya açılacak, eserlerde dağınık halde bulunan bilgilerden anlamlı kompozisyonlar inşa edilmeye çalışılacaktır. Ayrıca alandaki önemli projelerden olan KITAB projesinde kullanılan metin analizi yöntemlerinin İslamî literatürü anlamaya katkısı gündeme getirilecek, proje kapsamında geliştirilen uygulamalarla örnek metin analizleri yapılacaktır. Bir süredir akademinin gündemini yoğun olarak etkileyen ve daha da etkileyecek olan ChatGPT vb. yapay zekâ tabanlı araçlara yer verilecek, bu araçlarla metin madenciliği ve semantik analiz yöntemlerinin klasik İslamî literatürün ana metinlerine nasıl uygulanabileceği ele alınacaktır.
Eğitim, giriş dersleri ve proje uygulama örneği dışında, dörder bloktan oluşan 4 modül şeklinde düzenlenmiştir. Modüller, ı) coğrafi bilgi sistemleri (Doç. Dr. Celal Şenol), ıı) sosyal ağ analizleri (Prof. Dr. Hasan Güçlü), ııı) metin analizleri (Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Apaydın ve Arş. Gör. Sefer Korkmaz) ve ıv) yapay zekâdan (Dr. Mustafa Taha Koçyiğit) oluşmaktadır. Her modülde dersler, bir güne yığılmaması, katılımcıların öğrendiklerini uygulama imkânı bulması ve verilen uygulamaları kendi başlarına yapmalarına imkân sağlamak için aralıklı günlere yayılmıştır. Katılımcıların tamamı için giriş dersleri ve son ders (proje uygulama örneği dersi) ortak olacaktır. Gün içerisinde üçer blok ders şeklinde organize edilen programın son günü iki blok olarak planlanmıştır. Bu çerçevede hazırlanan eğitim programının ders ve eğitimci adı, dersin konusu, içeriği ve amacını içeren haftalık çizelgesi, derslerin ve eğitimcilerin günlük programları ve dersler hakkındaki genel bilgilendirme site üzerinden katılımcılarla paylaşılmaktadır.
Eğitimde kullanılacak programlar konusunda katılımcılar önceden bilgilendirilecek, programların kurulumu sırasında karşılaşılan zorluklar giderilecektir. Ayrıca kısa sürede pratik yapmalarına imkân tanımak adına her modül için ders içeriğine uygun veri setleri hazırlanarak kullanıcılara ders öncesinde ulaştırılacaktır.